Шаҳноза МАСТОНОВА,
омӯзгори информатика-физикаи
Коллеҷи тиббии шаҳри Панҷакенти вилояти Суғд
Технологияҳои иттилоотӣ ва коммуникатсионӣ (ТИК) рӯз аз рӯз ба соҳаҳои гуногуни фаъолияти таълимӣ ворид мешаванд. Ин иттилоотикунонии ҷомеа зарурати аслӣ дар раванди омода намудани мутахассисони муосир мебошад. Дар аксар мавридҳо истифодаи воситаҳои иттилоотикунонӣ таъсири мусбат мерасонад. Ҷамъоварии доимии иттилоот дар бораи вазъи саломатии инсон бо истифода аз технологияҳои иттилоотӣ ва коммуникатсионӣ аз сарчашмаҳои гуногун ба манфиати кор аст.
Воситаҳои таълими технологияҳои иттилоотӣ ва коммуникатсионӣ асбобҳои гуногуни нармафзор ва сахтафзорро дар бар мегиранд, ки барои ҳалли масъалаҳои муайяне, ки мазмуни фаннии таҳсилоти миёнаи тиббӣ доранд, пешбинӣ шудааст.
Равандҳои иттилоотӣ дар ҳама соҳаҳои тиб ва тандурустӣ мавҷуданд. Системаҳои иттилоотии тиббии сатҳи базавӣ мавҷуданд, ки ҳадафи асосии онҳо таъминоти компютерии кори мутахассисон мебошад. Онҳо имкон медиҳанд, ки сифати корҳои профилактикӣ ва ташхисӣ, махсусан, дар шароити хидматрасонии оммавӣ бо норасоии вақт беҳтар карда шавад. ТИК барои ҷустуҷӯ ва гирифтани иттилооти тиббӣ бо дархости корбар пешбинӣ шудааст:
— ҳангоми ҷустуҷӯи бемориҳои гуногун;
— автоматикунонии ҷойи кори духтур;
— расонидани ёрии иттилоотӣ дар қабули қарорҳои ташхисӣ ва тактикии тиббӣ.
Дар низоми таълим донишҷӯёни коллеҷи тиббӣ аз ТИК-и муосир истифода мебаранд, ки барои азхудкунии сатҳи муайяни дониш мусоидат мекунад. Айни замон яке аз самтҳои иттилоотонии соҳаи тиб компютеркунонии таҷҳизоти тиббӣ мебошад.
Дар амалияи тиббӣ дар якҷоягӣ бо асбобҳои ченкунӣ ва идоракунӣ истифода бурдани компютер имконият медиҳад, ки воситаҳои нави самарабахши ҷамъоварии маълумот дар бораи аҳволи бемор, коркарди он дар вақти реалӣ ва идоракунии ҳолати он таъмин карда шаванд.
ТИК усулҳои гуногунро, аз қабили усулҳо ва алгоритмҳои ҷамъоварӣ, нигоҳдорӣ, коркард, пешниҳод ва интиқоли иттилоотро тавсиф мекунад. Воситаҳои технологияҳои иттилоотию коммуникатсионӣ, ки ҳангоми тайёр кардани мутахассисон истифода мешаванд, дар асоси компютери фардӣ, ки бо маҷмуи дастгоҳҳои периферӣ муҷаҳҳаз шудаанд, асос ёфтааст. Имкониятҳои компютери нармафзоре, ки дар он насб шудааст, муайян мекунад, ки барои таълими донишҷӯёни коллеҷҳои тиббӣ бомуваффақият истифода мешавад. Категорияҳои асосии нармафзорҳо барномаҳои системавӣ, амалӣ ва асбобҳо мебошанд. Барномаҳои системавӣ, системаҳои оператсионӣ мебошанд, ки муоширати корбарро бо компютер таъмин мекунад. Ба барномаҳои амалӣ чун таъминоти барномавӣ, ба монанди асбобҳои технологияҳои иттилоотӣ-технологияҳои кор бо матнҳо, графикҳо ва маълумоти ҷадвалӣ дохил мешавад. Барномаҳои асбобҳо (драйвер) барномаҳоеро дар бар мегиранд, ки барои таҳияи нармафзор пешбинӣ шудаанд.
Таҳлили истифодаи ТИК дар системаи таҳсилоти миёнаи касбӣ нишон медиҳад, ки компютерҳо, асосан, барои коркарди ҳуҷҷатҳои матнӣ, нигоҳдорӣ ва коркарди махзани маълумот ва омор истифода мешаванд. Баъзе компютерҳо дар якҷоягӣ бо дастгоҳҳои гуногуни ташхис ва табобат истифода мешаванд. Таъсиси системаи иттилоотии ташкилию техникӣ, ки барои сари вақт ва боэътимод муайян кардани ташхиси бемор ва интихоби стратегияи самараноки табобат қодир аст, вазифаи актуалии иттилоотикунонӣ мебошад.
Дар системаи таълим барномаҳои универсалии идорӣ ва воситаҳои технологияҳои иттилоотию телекоммуникатсионӣ: коркардкунандагони матн, ҷадвалҳои электронӣ, барномаҳои рӯнамоӣ, системаҳои идоракунии пойгоҳи додаҳо ва бастаҳои графикӣ васеъ истифода мешаванд.
Бо пайдоиши шабакаҳои компютерӣ, омӯзгорон ва донишҷӯён имкони нави гирифтани маълумотро аз ҳар гӯшаи ҷаҳон пайдо кардаанд. Дар шабакаҳои интернетӣ бисёр хидматҳо низ дастрасанд, ки ба одамон имкон медиҳад, иттилооти зарурӣ, аз ҷумла, почтаи электронӣ, гурӯҳҳои хабарӣ ва суҳбатро мубодила кунанд. Барномаҳои махсус барои муошират дар вақти воқеӣ таҳия шудаанд, имкон медиҳад, ки пас аз барқарор кардани пайвастшавӣ матнҳо, садоҳо ва тасвирҳо интиқол дода шаванд. Ин барномаҳо ба корбарони дурдаст имкон медиҳад, ки якҷоя бо барномае, ки дар компютери алоҳида кор мекунанд, амал намоянд. Тавассути интернет ва бо ёрии таҷҳизоти махсус ва нармафзор метавон конфронсҳои аудиоӣ, видеоӣ ва машваратҳои тиббӣ гузаронид. Бо ёрии воситаҳои шабакаи ТИК дастрасии васеъ ба иттилооти таълимӣ, методӣ ва илмӣ, ташкили ёрии машваратии оперативӣ, моделсозии фаъолияти тадқиқотӣ, гузаронидани дарсҳои виртуалӣ (ҳамоишҳо, маърӯзаҳо) дар вақти воқеӣ ташкил намудан имкон дорад.
Яке аз зуҳуроти буҳронии низоми тандурустӣ таъмини табибони беҳтарин дар марказҳои пешбари тиббӣ дар ноҳияҳои дурдаст мебошад. Ҳалли ин мушкилот бо усулҳои анъанавӣ душвор аст, аммо он дар чорроҳаи технологияҳои тиббӣ, иттилоотӣ ва коммуникатсионӣ имконпазир мегардад. Синтези он ба ташаккул ва инкишофи телемедитсина такон дод, ки ба он комплексҳои сайёри диагностикӣ ва марказҳои телемедитсина, ки дар базаи муассисаҳои мавҷудаи тиббӣ ташкил карда шудаанд, дохил мешаванд. Вазифаи муҳимтарини иҷтимоие, ки системаи тандурустӣ бо ёрии системаҳои телетиббӣ ҳал карда метавонад, ин дастрасии тез ба маълумоти навтарини тиббӣ, инкишоф додани ҳамкории байналхалқӣ ва паҳн кардани комёбиҳои тиббии Тоҷикистон мебошад.
Хулоса, истифодаи технологияи иттилоотии коммуникатсионӣ дар раванди таълимоти тиббӣ яке аз талаботи замон буда, шогирдонро дар сатҳи байналмилалӣ омода месозад ва иттилооти муосиру навинро дар ҳама ҳолат ва шароит пешкаши кормандони тиббии кишвар месозад.
