Сулаймон ХАЛИФАЕВ,
омӯзгори синфҳои ибтидоии мактаби 177-и ноҳияи Рӯдакӣ
Таҳсилоти ибтидоӣ зинаи аввали таҳсилоти ҳамагонии умумӣ буда, барои ташаккули шахсият ва рушди зеҳнӣ, ахлоқӣ ва ҷисмонии кӯдакон асос мегузорад. Он як марҳилаи ҳалкунандаест, ки кӯдак аз муҳити оилавӣ ба муҳити иҷтимоӣ ворид мешавад ва бо асосҳои дониш, малака ва таҷрибаи зиндагӣ шинос мегардад. Дар ин зина кӯдакон аз 6-7-солагӣ таҳсилро оғоз намуда, дар давоми 4 сол дарс мегиранд. Мақсади асосии таҳсилоти ибтидоӣ шакл додани малакаҳои ибтидоии таълим, аз ҷумла, омӯзонидани хондан, навиштан, ҳисоб кардан ва дигар малакаҳои зеҳнӣ мебошад.
Тарбияи шахсият: Рушди хислатҳои иҷтимоӣ, масъулиятшиносӣ, одоби муошират ва эҳтиром ба дигарон.
Рушди зеҳнӣ ва эҷодӣ: Инкишофи қобилияти тафаккур, зеҳни эҷодӣ ва тавоноии худидоракунӣ.
Ташаккули рағбат ба омӯзиш: Ҳавасманд кардани кӯдакон ба донишандӯзӣ ва худтакмилдиҳии фанҳои таълимӣ ва сохтори нақшаи таълим. Дар синфи ибтидоӣ нақшаи таълим бо дарназардошти эҳтиёҷоти кӯдакон ва хусусиятҳои синнусолии онҳо таҳия мешавад. Нақшаи мазкур фанҳои зеринро дар бар мегирад:
Фанҳои асосӣ:
Забони модарӣ: Омӯзонидани хониш ва навиштани калимаҳо, ҷумлаҳо ва матнҳои кӯтоҳ. Ташаккули малакаи муошират ва ифодаи фикр.
Риёзӣ: Шумориш, амалиёти арифметикӣ (ҷамъ, тарҳ, зарб, тақсим). Рушди фикрронии мантиқӣ ва ҳалли масъалаҳои одӣ.
Муҳити атроф: Омӯзиши табиат, мавҷудоти зинда, обу ҳаво ва муҳити иҷтимоӣ. Рушди дониши кӯдакон дар бораи ҷаҳон ва ҷойгоҳи инсон дар он.
Фанҳои иловагӣ:
Забони хориҷӣ: Омӯзонидани калимаҳо, ибораҳо ва ҷумлаҳои сода.
Санъат ва фарҳанг: Машғулиятҳо дар рассомӣ, мусиқӣ, ҳунарҳои мардумӣ.
Таълими ҷисмонӣ: Машқҳо барои рушди ҷисмонӣ ва саломатӣ, инчунин, бозиҳои фаъол.
Барномаҳои тарбиявӣ:
Ахлоқ ва одоб: Тарбия кардани ҳисси эҳтиром ба волидон, калонсолон ва ҳамсолон. Омӯзонидани аҳаммияти дӯстӣ, масъулият ва муҳаббат ба Ватан.
Омӯзиши малакаҳои иҷтимоӣ: Ҳамкорӣ дар гурӯҳҳо, ёрӣ расонидан ба дигарон ва муомилаи хуб.
Методҳо ва усулҳои таълим: Барои таълими самараноки кӯдакони синфи ибтидоӣ методҳои гуногун истифода мешаванд, ки ба шавқовар кардани раванди омӯзиш равона шудаанд:
Методи бозӣ: Дарсҳо бо истифода аз бозиҳои таълимӣ гузаронида мешаванд, ки таваҷҷуҳи кӯдаконро зиёд мекунанд.
Методи амалия: Машғулиятҳое, ки кӯдаконро ба амалан иҷро кардани вазифаҳо ҷалб мекунанд.
Методи мушоҳида: Кӯдакон муҳити атрофро мушоҳида карда, дар бораи он маълумот мегиранд.
Методи ҳавасмандсозӣ: Бо истифода аз баҳодиҳии мусбат (ташаккур, ҳавасмандкунӣ) кӯдакон ба омӯзиш дилгарм карда мешаванд.
Методи фаъол: Ҷалби кӯдакон ба корҳои эҷодӣ, ҳалли мушкилот ва дарсҳои интерактивӣ. Хусусиятҳои равонӣ ва ҷисмонии хонандагони синфи ибтидоӣ.
Хусусиятҳои равонӣ: Сатҳи зеҳнӣ ҳанӯз дар марҳилаи ташаккул қарор дорад, бинобар ин, кӯдакон ба роҳнамоиҳои сода ва мушаххас ниёз доранд. Эҳсосот дар кӯдакон сахттар аст; онҳо зуд хурсанд мешаванд ё меранҷанд.
Хусусиятҳои ҷисмонӣ: Ҷисми кӯдакон ҳанӯз дар рушди фаъол аст, бинобар ин, дар нақшаи дарсӣ машқҳои ҷисмонӣ бояд дохил шаванд. Таваҷҷуҳи онҳо кӯтоҳмуддат аст, аз ин рӯ, дарсҳо бояд кӯтоҳу гуногун бошанд.
Роҳи ҳалли мушкилот дар синфҳои ибтидоӣ
Ташкили муҳити мусоид: Муҳити синф бояд равшан, бароҳат ва шавқовар бошад, то ки кӯдакон худро хушҳол эҳсос кунанд.
Таъмини ҳамкорӣ бо волидон: Волидон бояд дар раванди таълиму тарбияи кӯдак иштирок намоянд.
Танзими вақти дарсӣ: Истироҳатҳо бояд дар байни машғулиятҳо ҷой дошта бошанд.
Аҳаммияти синфи ибтидоӣ: Синфи ибтидоӣ таҳкурсии рушди шахсият ва донишҳои ибтидоии кӯдаконро мегузорад. Дар ин зина кӯдакон на танҳо ба хондану навиштан ва ҳисоб кардан шинос мешаванд, балки арзишҳои инсонӣ, малакаҳои иҷтимоӣ ва одоби зиндагиро низ меомӯзанд. Таъмини таълими босифат дар ин марҳила барои муваффақияти таҳсилоти минбаъда хеле муҳим аст.
